Na dzień dzisiejszy Sobór Narodzenia Bogurodzicy jest najstarszą budowlą w Chmielnickim. Świątynia powstała w 1837 roku. Rdzenni mieszkańcy Proskurowa (Chmelnickiego) z pokolenia na pokolenie opowiadają, że wcześniej na miejscu soboru stała drewniana cerkiew, która została zniszczona przez fatalny pożar miasta w 1822 roku.
W czasach radzieckich Sobór Narodzenia Bogurodzicy był wielokrotnie zamykany i ponownie otwierany na krótki czas. Budowlę przekazywano stacji maszynowo-traktorowej, pod magazyn lub archiwum. W latach 80-tych przekształcono ją w muzeum religii, muzeum miasta Chmielnickiego, planetarium, a nawet atrakcję motocyklową „Wertykal”. Ale wszystkie te projekty nie odniosły skutku. Podjęto nawet próbę stworzenia w świątyni obiektu rozrywkowego. Przypomina o tym teraz wewnętrzny balkon, który otacza po kołu pomieszczenie cerkwi.
Dopiero w 1989 roku, po remoncie kapitalnym, Sobór Narodzenia Bogurodzicy ponownie otworzył swoje podwoje dla wiernych.
